De eerste keer dat ik de naam ‘Unter den Linden’ hoorde was in 1984. Ik was een tiener en hoorde de Nederlandse muziekgroep Klein Orkest zingen over de situatie in Berlijn en dan met name in Oost-Berlijn. Hun liedje ‘Over de muur’ begint met de tekst “Oost-Berlijn, Unter den Linden. Er wandelen mensen langs vlaggen en vaandels, waar Lenin en Marx nog steeds op een voetstuk staan”. Ik denk dat er geen ander Nederlandstalig lied is dat het gevoel van socialisme, gevangenschap en het gevoel van machteloosheid in Oost-Berlijn zo goed weergeven dan dit prachtige liedje. Door dit lied was Unter den Linden één van mijn primaire reisdoelen toen ik Berlijn voor het eerst bezocht. Met het liedje in mijn hoofd wandelde ik door een mooie brede boulevard vol prachtige gebouwen. Berlijn was op dat moment al twintig jaar herenigd en de gebouwen aan Unter den Linden waren weer helemaal in de oude glorie hersteld.
Kenmerkend voor Unter den Linden zijn natuurlijk de lindebomen waar de boulevard haar naam aan ontleent. Deze bomen staan nog op verschillende locatyies aan de boulevard. Als deze bomen vol in het blad staan geven ze aan een deel van Unter den Linden een groen karakter en kun je er hartje zomer mooi beschut tegen de zon wandelen. Daarbij passeer je mooie bouwwerken zoals de Staatsoper en de Humbold Universiteit. Aan de westelijke kant gaat de boulevard over in Pariser Platz waar de statige Brandenburger Tor staat.
In de zestiende eeuw was er nog geen sprake van een boulevard zoals we deze nu kennen. Toen was het nog een jaagpad die werd aangelegd in opdracht van de Kurfürst Johann Georg. Zo werd een verbinding gemaakt tussen de Berliner Stadtschloss en Tiergarten. Tijdens de dertigjarige oorlog in 1618 tot 1648 werden het Berliner Stadtschloss en Tiergarten verwoest. Onder het bewind van Kurfürst Friedrich Wilhelm werd er een nieuwe allee aangelegd en ook werd Tiergarten heraangelegd. Het oude jaagpad werd opgesierd met 1000 noten- en 1000 lindebomen. In het centrum kwam een zichtas op de pek waar de Stadtschloss was gesitueerd.
In die tijd was het nog altijd niet de levendige straat zoals we die nu kennen. Lange tijd was de straat een verbinding tussen enkele boerderijen en lagen er langs de weg zandvlakten. In 1663 werd in het begin van de straat het Kronprinzenpalais gebouwd. Dit was toen het privévertrek kabinetssecretaris Johann Maritz. Ook heeft het gebouw als dienstwoning gediend voor de gouverneur van Berlijn. Nog later werd dit gebouw het vertrek van de kroonprins. Al in 1658 moesten de eerste van de vele bomen plaatsmaken voor nieuwe vestingwerken. Door de eeuwen heen werd deze lindenstraat steeds meer geïntegreerd in de stad Berlijn en daardoor ook steeds belangrijker. Dat kwam natuurlijk ook omdat hier ruimte was en hier belangrijke gebouwen werden gebouwd. Langzaam maar zeker werd de straat zoals we ze nu kennen. Toonaangevende instanties lieten hier een vestiging bouwen, zoals de ‘Academie voor kunst’ en wat later de ‘Academie voor wetenschap’. De straat werd steeds belangrijker en nieuwe elementen werden toegevoegd. Zo werd in 1901 Hotel Imperial gebouwd waardoor er ook een duidelijk plaats was vertier.
Ook in de recente geschiedenis is er nog veel gebeurd met de straat. Zeker de Tweede Wereldoorlog heeft een enorme impact gehad op Unter den Linden. Vrijwel alle gebouwen werden beschadigd of vernietigd. Na de oorlog zijn alle gebouwen weer in volle eer hersteld. Het regime van DDR heeft al veel gebouwen weer gerestaureerd naar het pracht en praal van voor de oorlog en na de eenwording van Duitsland is dit proces gewoon door gegaan. Het enige project dat nog te maken heeft met de wederopbouw is die van het Berliner Stadtschloss dat nog geschiedenis is voor de toekomst.
De Pariser Platz kan gezien worden als één van de belangrijkste pleinen van Berlijn en het is gevestigd aan het einde van ‘Unter den Linden’ De naam Pariser Platz stamt uit 1814 toen het plein werd vernoemd naar de hoofdstad van Frankrijk. Tijdens de periode van de Berlijnse muur lag dit plein in het niemandsland. De Tweede Wereldoorlog had vrijwel alle gebouwen aan dit plein verwoest. De wederopbouw van het plein en de aangrenzende gebouwen kon pas gestart worden in de jaren negentig van de vorige eeuw. Het laatste gebouw dat in eer werd hersteld van de ambassade van de Verenigde Staten. Dit gebouw werd op 4 juli 2008 feestelijk heropend. Tegenwoordig is het plein weer volledig hersteld en is het een belangrijk ontmoetingspunt voor de inwoners van Berlijn en ook haar bezoekers. Ook de Brandenburger Tor is te vinden aan dit plein, evenals de kunstacademie, Hotel Adion, de Franse ambassade en Haus Liebermann.
De Brandenburger Tor mag beschouwd worden als de belangrijkste poort van Berlijn. Het bouwwerk is opgebouwd in neoclassistische stijl en is gebouwd tussen 1788 en 1791. Voor de bouw heeft men zich laten inspireren door de Propyleeën, de toegang tot de Acropolis. Eigenlijk heeft de Brandenburger tor bij wonder goed standgehouden in de Tweede Wereldoorlog. Natuurlijk was het wel beschadigd, maar niet totaal vernietigd. Tijdens de koude oorlog was het niet mogelijk om door de poort heen te lopen. Het gebouw maakte deel uit van het gebied waar de Berlijnse Muur was gebouwd en lag het in de Russische sector. De Brandenburger Tor werd pas grondig gerenoveerd na de val van de muur. Tijdens de periode van de Berlijnse Muur konden mensen vanuit het westen de Brandenburger Tor bezichtigen vanaf een ophoging.
Tegenwoordig is de poort het symbool voor de heraansluiting. Het is ook één van de weinige plekken waar niet alle sporen van de ‘foute’ geschiedenis zijn gewist. Zij prijkt er weer een Pruisische Adelaar en een ijzeren kruis met lauwerkrans op het standbeeld de Quadriga. Stenen op het wegdek geven hier nog de loop van de grens van de muur aan. Interessant om te weten is misschien ook de link met Nederland en de Brandenburger Tor. De poort die hier in 1788 werd gebouwd door de architect Carl Gotthard Langhans moest namelijk herinneren aan de bezetting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
De Staatsoper Unter den Linden is een operagebouw dat is gesitueerd aan de gelijknamige boulevard. Ook het gezelschap dat residentie houdt in dit operagebouw heeft dezelfde naam.
Het gebouw werd oorspronkelijk gebouwd in de periode van 174 tot 1743. Het eerste stuk dat hier werd opgevoerd was op zeven december 1742. Toen werd Cleopatra e Cesare hier vertolkt ondanks dat de bouw nog niet was voltooid. Naast dat er opera’s werden opgevoerd werd ook 100 jaar na de opening een nieuwe traditie gestart. Vanaf dan werden er ook regelmatig symfonische concerten gehouden. Een dieptepunt voor het gebouw was op 18 augustus 1843 toen het gebouw ten prooi viel aan de vlammen waarna onmiddellijk werd gestart, met de wederopbouw. In de loop der jaren werd het één van de belangrijkste opera’s van de wereld. Dit mede door de beste dirigenten, muzikanten en operazangers en zangeressen.
Ten tijde van het regime van Hitler werden de joodse leden van het gezelschap gedwongen om hun ontslag in te dienen en werden ze ook verplicht om in ballingschap te leven. Op 3 februari 1945 werd de Lindenoper, zoals ze toen werd genoemd, opnieuw vernietigd. Het gebouw werd door de DDR weer heropgebouwd. Het gezelschap kon sinds 1949 weer het gebouw in en de afronding van de heropbouw was pas in 1955. Tijdens de opsplitsing kwam de Staatsoper redelijk geïsoleerd te liggen door de scheiding van Oost- en West-Berlijn. Toch werden er in deze periode regelmatig uitvoeringen gehouden.
Onlangs het gebouw nog grondig gerenoveerd. Iets wat natuurlijk veel langer duurde dan voorzien en dus ook voor heel wat beroering zorgde in de Duitse en vooral de Berlijnse gemeenschap. Geheel in de traditie werd de eerste uitvoering na de renovatie gehouden op 3 oktober 2017 met Szenen aus Goethes Faust , terwijl het gebouw nog niet geheel af was. Het is dus wel weer mogelijk om de opera tegenwoordig te bezoeken en te genieten van een voorstelling.
De Bebelplatz is een plein dat gevestigd is aan Unter den Linden. Voorheen werd dit plein het ‘Opernplatz’ genoemd. Dat kwam omdat hier ook de Staatsoper te vinden is. Tijdens het naziregime vonden op dit plein de beruchte boekverbrandingen plaats. Tegenwoordig is het een mooie centrale plaats met een ondergrondse parkeergarage waar je ook het monument van de boekverbranding kunt bezichtigen. Kenmerkend aan dit monument is dat het vanaf het plein gezien in de grond verdwijnt en alle zijden uit lege boekenkasten bestaan. Naast de Staatsoper zijn aan dit plein ook de Sint-Hedwigs kathedraal, de Alte Bibliothek en het Altes Palais te vinden.
